W mojej książce „W miłosnym uścisku z pracą. Jak ruszyć z miejsca i odzyskać radość z pracy” jest rozdział na temat kompetencji przyszłości. Już na samym jego początku wyznaję, że napisałam go nie bez wahania. Bo odpowiedź na pytanie o kompetencje przyszłości brzmi: Idź do wróżki. Serio. Ale wiem, że nie tego oczekuje się od dyrektora personalnego, dlatego podejmuję bardziej ambitną próbę analizy rynku pracy:-).
Problem jaki tu widzę polega na tym, że dyskusja o kompetencjach przyszłości zawiera ocenę świata takiego, jaki znamy teraz. A tak naprawdę nikt nie wie, jak będzie on wyglądać za dziesięć lat. Bo czy ktoś kilkanaście miesięcy temu wymyśliłby koronawirusa i tego, jaki wpływ będzie on miał na rynek pracy?
W czasie gdy pisałam rozdział o kompetencjach przyszłości rynek pracy zmieniał się na naszych oczach. Powołuję się w nim na najnowsze raporty, a tymczasem i tak nie uniknę ryzyka, że ktoś za dwa lata może śmiać się z tego, co wtedy napisałam.
Kilka dni temu pojawił się raport World Economic Forum „The Future of Jobs Report 2023”. Jest on oficjalną, usankcjonowaną przez czcigodną instytucję próbą wróżenia z fusów – na podstawie analizy aktualnych zmian na rynku pracy – jak będzie wyglądać świat pracy za pięć lat.
Autorzy raportu zwracają uwagę na. kilka ważnych trendów, które wyłaniają się w ciągu ostatnich lat. Jednym z ważniejszych jest rosnące zapotrzebowanie na specjalistów z różnych dziedzin, takich jak programowanie, inżynieria, analiza danych czy marketing cyfrowy. Z drugiej strony, coraz większe znaczenie mają umiejętności miękkie, takie jak umiejętność pracy w zespole, komunikacja czy zarządzanie czasem.
Innym trendem jest rosnące znaczenie zdalnej pracy i cyfryzacji. Wraz z rozwojem technologii, wiele firm zaczyna coraz bardziej korzystać z narzędzi online, co pozwala na pracę zdalną oraz zatrudnianie pracowników z różnych miejsc na świecie. Ten trend staje się szczególnie widoczny w przypadku branż związanych z technologią i IT.
Ważnym trendem jest również zwiększająca się rola zrównoważonego rozwoju i zielonej gospodarki. Firmy coraz bardziej zwracają uwagę na ekologiczne aspekty swojej działalności, a wraz z tym pojawia się zapotrzebowanie na specjalistów związanych z ochroną środowiska czy zielonymi technologiami.
Innym ważnym trendem na rynku pracy jest zwiększająca się elastyczność w zakresie pracy i harmonogramów. Wiele firm wprowadza zdalne pracę, elastyczne godziny pracy i sezonowe zatrudnienie, aby przyciągnąć i zatrzymać pracowników. Ta elastyczność jest szczególnie ważna dla młodszych pokoleń, które często szukają pracy, która pozwoli im na utrzymanie równowagi między życiem prywatnym a zawodowym. Wraz z postępem technologicznym coraz więcej prac można wykonywać zdalnie, co dodatkowo zwiększa możliwość elastycznego zarządzania czasem pracy.
Kolejnym trendem jest rosnące znaczenie umiejętności miękkich wśród pracowników. Firmy coraz częściej poszukują pracowników z umiejętnościami takimi jak komunikacja, przywództwo, kreatywność i umiejętność rozwiązywania problemów. Ponieważ wiele zadań związanych z pracą wykonywanych jest przez roboty i sztuczną inteligencję, te umiejętności stają się kluczowe dla wykonywania zadań, które wymagają interakcji z innymi ludźmi i kreatywnego myślenia.
Wreszcie, na rynku pracy pojawiają się coraz bardziej różnorodne ścieżki kariery, a tradycyjne modele kariery stają się mniej popularne. Wiele osób zmienia pracę i branżę kilka razy w ciągu swojej kariery zawodowej, a niektórzy decydują się na tworzenie własnych firm. Wraz z tymi zmianami pojawiają się nowe modele kariery, takie jak „slashie” (osoby łączące kilka prac lub zajęć jednocześnie), „gig worker” (osoby pracujące jako freelancerzy lub na krótkoterminowe projekty) oraz „portfolio worker” (osoby, które rozwijają swoje umiejętności i pracują na różnych projektach jednocześnie).
W raporcie zidentyfikowano kilka kluczowych kompetencji niezbędnych do osiągnięcia przyszłego sukcesu, w tym:
– Umiejętność korzystania z technologii cyfrowych i narzędzi.
– Krytyczne myślenie – umiejętność analizowania i oceny informacji w celu podejmowania informowanych decyzji.
– Kreatywność – umiejętność generowania i stosowania nowych pomysłów w celu rozwiązywania problemów i tworzenia wartości.
– Komunikacja – umiejętność skutecznego przekazywania pomysłów i informacji za pomocą różnych mediów i kanałów.
– Inteligencja emocjonalna – umiejętność zrozumienia i zarządzania własnymi emocjami oraz emocjami innych osób.
– Kulturowa kompetencja – umiejętność efektywnej pracy z ludźmi z różnych kultur i środowisk.
– Umiejętność adaptacji – reagowanie na zmiany i niepewność oraz uczenie się nowych umiejętności.
– Przedsiębiorczość – umiejętność identyfikowania i wykorzystywania możliwości tworzenia wartości i innowacji.
W raporcie podkreślono, że istotne jest rozwijanie szerokiego zakresu kompetencji, które umożliwiają jednostkom nawigowanie w coraz bardziej złożonym i dynamicznie zmieniającym się świecie.
Biorąc to wszystko pod uwagę, koncepcję liniowego wspinania się po szczeblach kariery i pracy przez całe życie w jednym zawodzie możemy odłożyć do lamusa. Chcąc przetrwać na rynku, musimy myśleć o edukacji jako o stałym elemencie życia (life-long learning) ściśle powiązanym z wymogami rynku pracy. Pisałam o tym w swojej pierwszej książce, ale ile tak naprawdę znasz osób, które nie rozstały się z edukacją zaraz po studiach?
Materiały dostępne w Internecie oraz platformy edukacyjne online zwiększają możliwości samokształcenia niewielkim kosztem finansowym, a przy tym pozwalają na szybki i dostosowany do indywidualnych potrzeb sposób nabycia wiedzy i umiejętności poszukiwanych przez pracodawców. Oferta kursów online jest tak szeroka, że możesz nauczyć się niemal wszystkiego zdalnie. W USA od 2006 roku intensywnie rozwijają się platformy MOOC (Massive Open Online Course) oferujące we współpracy z uniwersytetami, a ostatnio też z biznesem, krótkie szkolenia e-learningowe z konkretnych umiejętności i kompetencji poszukiwanych na rynku pracy. W wielu wypadkach kurs można zrobić za darmo, płaci się dopiero za certyfikat.
Zdobywanie umiejętności nigdy nie było łatwiejsze. Dziś nie potrzeba wielu lat nauki na studiach ani dużych pieniędzy, żeby zdobyć cenną wiedzę i kompetencje. A nowe kompetencje często okazują się niezbędne, gdy myślisz o awansie czy zmianie branży.
